TY - JOUR AU - Santiago Cruz, Wilfrido Emigdio PY - 2021/03/02 Y2 - 2024/03/28 TI - Yela rhapa chi´i ki xhnarhu yuuyaazaa, len xhtidzake bëni gula xhidza, len yela rzëëdikibedoo ki Yedzi Santa Cruz Yagavila. JF - Articulando e Construindo Saberes JA - RACS VL - 6 IS - SE - Artigos DO - 10.5216/racs.v6.65696 UR - https://revistas.ufg.br/racs/article/view/65696 SP - AB - <p>En el presente escrito doy a conocer la importancia que tienen los ancianos en la transmisión de conocimientos para la educación y formación de los niños desde la familia, mismo que se debe tomar en cuenta, pero sobre todo visibilizarlos en las escuelas llámese “Educación Formal” y de Educación Indígena. En el marco de la investigación, la pertinencia del artículo está en confirmar que con la educación propia de los pueblos originarios puede darse el dialogo de saberes entre las aportaciones de la ciencia, con los conocimientos comunitarios, pero retomando y partiendo de los conocimientos de los ancianos y sus palabras sabias, con la finalidad y propósito de aportar elementos para una educación contextualizada y pertinente que requieren los niños y niñas de los pueblos originarios, se resalta también el papel que juega el docente para que estos conocimientos se enriquezcan y se potencialicen desde el ámbito educativo y pedagógico.</p><p>&nbsp;</p><p>Nababis</p><p>&nbsp;</p><p>Bayuchhi rhun ugilay ubekirhu bixhnana rhenkine inake bëni gula kiero, kate tuilenke didza len yuuyaazaa kierhu, kete tuike xhkalen orna rhu una xhsei bidoo doo na tazee, kete ruziieke bedoo, kate rnabake lawi ki ka kelake gunke liichhike, len kate rhulidzake len rhuchizake bëë gracia ki bunachi nugan, tuni gulunke xhus xhtorho bëni&nbsp; xhidza guula kierho. Tunii rhuchhiaani rdixhjëa naka bena gunëzta nakaxh na tunke; lenka bëni gula doo len balakanu nigula doo ki lu yëdzi xhidza kierhu, bea´lenlake didza len gunabayuuchha nakaxh tunke tuliidzake yuuyaazaa kirhu. Lake gulana´ke, tuni tunke ki ka yuuyaazaa kierhu guna kierhu lataj kate inabarhu bi inabarhu lawi, guna kierhu lataj gazarhu bi gazarhu lawi, kate rhuirhu xhkalen ka, kate rhunabarhu len rhuchizarhu lacchidoo bunachi nuga´an. Kanaka tuni rhunrhu kika lei rhuna kierhu lataj tzagarhu lei chhia´.&nbsp; Lei naka la´ayaka´ tuana rhuirhu ki bidodoo rhulaa´ kierhu, len bidodoo rhuna kierhu lei len béni zeu luxhubaa. Lu gichi ni rdixhjëida tu naka ga gunke bëni usedi bedoo, nakala ilunke ului´ekene yela rhapachi´i yuuyaazaa kierhu kana rnake xhus xhtoorho, len xhtidzake bëni gula kiero, niaki tuana yela rnabayuchhini, rhun ga ugunirhu chhin yutee tu naka ga gun rheo kulen, nakin kuarhu tu tunke bëni gula kierhu ki ka ukanrhu lei kieka bedoo zaa talajbe, guirhu didza len lake, inabarhu len lake, kuarhu chi´ke ki kakebe nu gida isiyi´ rheo cha chi bëni ni gulatike. Ni rhuzueja neda lu gichi ni yugutee nakaxh bena gunëzta tuni bulekanke kierhu xhus xhtorho.</p><p>Yela rdëxhjëi´: Xhtidzake bëni gula, didza tzawi, yela nazëdi, yela rhajni´kii, yuuyaadzaa, bë´gracia, dzaayela</p> ER -